14ú de Meán Fómhair 2023 – Baile Átha Cliath, Éire: Sheol an tAire Breisoideachais agus Ardoideachais, Taighde, Nuálaíochta agus Eolaíochta, Simon Harris TD, tuarascáil bhliantúil 2022 Fhondúireacht Eolaíochta Éireann (FEÉ) inniu. Ag léiriú conas atá infheistíocht phoiblí in RD&I ag tógáil athléimneacht d’éiceachóras taighde agus nuálaíochta na hÉireann, leagtar béim sa tuarascáil, ó bhuninfheistíocht de €213 milliún, gur ghiaráil FEÉ €267 milliún breise i maoiniú seachtrach, méadú 14% ar an mbliain roimhe sin.

Ag fáiltiú dó roimh an tuarascáil, dúirt an tAire Harris: “In 2022, lean FEÉ le maoiniú a dhéanamh ar thaighde den scoth a bhfuil tionchar suntasach eacnamaíoch agus sochaíoch aige d’Éirinn, ag seachadadh réimsí tosaíochta náisiúnta, mar atá leagtha amach i straitéis taighde, forbartha agus nuálaíochta an Rialtais, Tionchar 2030.”

“Mar aon le tacaíocht a thabhairt do phunann ilghnéitheach de thaighdeoirí luatha agus lár-ghairme agus d’ollúna taighde den scoth, mhaoinigh FEÉ 2,301 mac léinn taighde iarchéime, ag cothú tallainne amach anseo trí oiliúint den scoth. Léiríonn an tuarascáil ár gcáil mhéadaitheach sa taighde agus sa nuálaíocht agus an luach suntasach a léiríonn sé do mhuintir na hÉireann.”

Aibhsítear sa tuarascáil freisin gur leanadh le haitheantas domhanda in 2022 d’Éirinn as a cuid éachtaí eolaíochta, sa 2ú háit ar domhan maidir le heolaíochtaí talmhaíochta, agus sa 4ú háit ar fud an domhain maidir le himdhíoneolaíocht agus néareolaíocht agus iompar. Ghnóthaigh taighdeoirí atá maoinithe ag FEÉ go hiomaíoch €85 milliún freisin i maoiniú Horizon Europe.

Dúirt Cathaoirleach Bhord FEÉ, an tOllamh J. Peter Clinch: “Tá Éire sa 6ú háit ar domhan anois maidir le comhoibriú R&D idir an ollscoil agus an tionscal. In 2022, sheol FEÉ cláir nua chun é a éascú dúinn éirí mar cheannaire nuálaíochta glas, inbhuanaithe, domhain-theicneolaíochta, agus chuir sé lena tionchar eacnamaíoch chun cinn le €61 milliún faighte ó fhiontar príobháideach in 2022, agus breis agus 1,500 rannpháirtíocht tionscail réigiúnach. Le 5,815 comhoibriú acadúil idirnáisiúnta le 87 tír, leanaimid ar aghaidh ag leathnú ár lorg domhanda, ag brú teorainneacha an eolais le haghaidh dul chun cinn eacnamaíoch agus sóisialta ar mhaithe le muintir na hÉireann agus níos faide i gcéin.”

Dúirt Ard-Stiúrthóir FEÉ, an tOllamh Philip Nolan: “Tá cothú tallainne agus infheistiú in eolas nua ag croílár ár misean. Léiríonn tuarascáil bhliantúil 2022 FEÉ tallann agus díograis ár bpobal taighde maoinithe agus táimid an-bhródúil as an méid atá bainte amach acu, lena n-áirítear os cionn 5,000 foilseachán taighde den scoth a scríobh. Leanaimid de dheiseanna nua a chruthú le haghaidh taighde ceannródaíoch, ag cur lenár athléimneacht agus ár n-inoiriúnaitheacht i ndomhan atá ag athrú go tapa, agus ag an am céanna ag iarraidh córas taighde agus nuálaíochta níos cuimsithí agus níos rannpháirtí a thógáil.”

Sonraítear i dtuarascáil bhliantúil 2022 FEÉ maoiniú breis agus 300 deontas taighde thar 19 gclár FEÉ, ag tacú le cláir faoi cheannas Imscrúdaitheoirí, agus faoi Chlár Lárionad Taighde FEÉ. Chuir an ghníomhaireacht tacaíocht fhairsing ar fáil freisin chun oideachas eolaíochta, teicneolaíochta, innealtóireachta agus matamaitice (STEM) a chur chun cinn ag an mbunleibhéal agus ag an dara leibhéal, chomh maith le gníomhaíochtaí rannpháirtíochta poiblí a mhaoiniú ar fud na hÉireann, ag spreagadh fiosracht thar gach aoisghrúpa agus leibhéal oideachais.

Buaicphointí breise ó Thuarascáil Bhliantúil Fhondúireacht Eolaíochta Éireann 2022:

  • Bronnadh 79 dámhachtain faoi Chlár Teorainneacha don Todhchaí FEÉ, agus infheistíodh glan €61 milliún, ag tacú le taighdeoirí luath-ghairme go ceannairí seanbhunaithe chun taighde ardriosca, ardluacha a dhéanamh. Áirítear leis seo 15 dámhachtain faoin gClár Teorainneacha le haghaidh Comhpháirtíochta a thacaíonn le tionscadail chomhoibríocha ar fud na nOllscoileanna Teicneolaíochta (TUanna) agus na hInstitiúidí Teicneolaíochta (IoTanna).
  • D'infheistigh SFI €7.5 milliún i gClár Conair FEÉ-CTÉ a bhí comh-mhaoinithe agus bronnadh 14 dámhachtain chun tacú le taighdeoirí iardhochtúireachta a bheith ina gceannairí taighde thar na disciplíní go léir.
  • Seoladh Clár Comh-Ionad nua chun comhpháirtíochtaí straitéiseacha comhoibríocha a thógáil ar fud na hÉireann, na Breataine Móire agus Thuaisceart Éireann, ag díriú ar thaighde agus nuálaíocht ardchaighdeáin laistigh de réimsí na haeráide, agus córais bia inbhuanaithe agus athléimneach, le tacaíocht ó Roinn na Gaeltachta. Taoiseach tríd an gCiste Comh-Oileáin.
  • Mhaoinigh Clár Bonneagair Taighde FEÉ 13 dámhachtain arbh fhiú €18 milliún iad chun tacú le cumas taighde a thógáil le príomhthrealamh agus áiseanna.
  • Infheistíodh €8.8 milliún le maoiniú bunaithe ar dhúshlán i 12 dámhachtain FEÉ Future Innovator, agus infheistíodh €7 milliún i 26 dámhachtain tríd an gCiste Dúshláin Náisiúnta nua le tacaíocht ó Chiste Téarnaimh agus Athléimneachta an AE, chun taighde bunaithe ar réitigh a ghiniúint i réimsí an aistrithe ghlais agus an chlaochlaithe dhigitigh.
  • Tacaíodh le hoideachas agus rannpháirtíocht STEM le hinfheistíocht €6.4 milliún do 43 dámhachtain, arna maoiniú ag Clár Fionnachtana SFI, agus bronnadh 31 dámhachtain faoi Chlár Sheachtain na hEolaíochta, lena n-áirítear tacú le 19 bhféile réigiúnacha.
  • Fuarthas maoiniú ó Chiste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa chun clár nua a bhunú, ARC: Taighde a Luathú go Tráchtálú, ag díriú ar réimsí fáis straitéiseacha, agus speisialtóireacht chliste, ag tiomáint forbairt réigiúnach trí líonra de thrí mhoil.